Jeugdzorg: breek de boemerang

19 april 2023

Ze zijn eruit. Het Rijk en de gemeenten zijn eindelijk tot een financieel akkoord gekomen om te werken aan betere zorg voor kinderen. De druk is daarmee voorlopig weer even van de ketel. Het is nu zaak om de fixatie op geld en de korte termijn te doorbreken en te focussen op de inhoud, want het moet fundamenteel anders: stop met het problematiseren van kinderen. Niet zij zijn het probleem, maar hun omgeving is de oorzaak van hun zorgvraag. Alles draait daarbij om aandacht.

Het gaat voortdurend slechts om geld, korte termijn en efficiency. Maar dat is bij lange na niet genoeg om de jeugdzorg te fixen. We moeten echt anders naar kinderen in de jeugdzorg gaan kijken. Het zijn géén probleemkinderen, maar kinderen in een problematische (thuis)situatie.

“Met een financieel akkoord over de jeugdzorg is helaas nog geen kind geholpen”, Margot Ende-van den Broek (directeur Het Vergeten Kind)

Aandacht
Vanuit dat inzicht moeten we aan de slag om maatschappij en zorg zo te organiseren dat kinderen zich kunnen ontwikkelen tot gezonde volwassenen. En dat is eigenlijk vrij eenvoudig. Op basis van alle verhalen van vergeten kinderen, (inter)nationale onderzoeken, succesvolle en minder succesvolle pilots weten we: alles begint met aandacht.

Kinderen in probleemsituaties ontbeert het in veel gevallen simpelweg aan voldoende aandacht. Dat betekent dat we veilige omgevingen moeten creëren waarin alle kinderen erbij horen en gezien worden: een klimaat van aandacht. Van sportclubs en verenigingen tot scholen. Met een sterke focus op de kwaliteiten en talenten van kinderen. En omgevingen waar ouders zich gesteund voelen door andere ouders, buren en vrienden. Omdat ze elkaar een luisterend oor bieden, advies geven of onvoorwaardelijke steun. 

Gezinszorg
Maar ook betere toegang tot eenvoudiger georganiseerde en hoogwaardige gezinszorg is belangrijk. Zodat er een gedegen analyse plaatsvindt van wat er écht nodig is in het gezin. En zorg ervoor dat professionals de ruimte krijgen om gezinnen de aandacht te kunnen geven die ze nodig hebben. Met alle tijd voor professionele reflectie, coaching en ontwikkeling.

Stabiel en veilig thuis
En als een kind ondanks alle inspanningen (tijdelijk) écht niet thuis kan wonen, dan creëren we voor hen een stabiel en veilig thuis in hun eigen omgeving. Dat mogen geen grootschalige kille woonplekken met hufterproof meubilair en strikte protocollen zijn. Zorg voor een kleinschalig, warm en sfeervol thuis in de wijk, zodat kinderen in verbinding met hun eigen ouders, broertjes, zusjes en vriendjes blijven. Als behandelingen voor bijvoorbeeld anorexia of psychoses elders moeten plaatsvinden, behouden kinderen hun plekje in het huis. Het is tenslotte hun thuis waar ze zo lang mogen blijven als nodig is. 

Doen we dit alles niet, dan blijft de vraag naar jeugdzorg groot, wachtlijsten lang en het gebrek aan passende hulp bestaan.

Boemerangbeleid moet stoppen
De geschiedenis herhaalt zich helaas keer op keer: de knelpunten in de jeugdzorg zijn de afgelopen vijftig jaar nauwelijks veranderd (interview Sharon Stellaard, de Volkskrant 17 maart 2023). Het ‘boemerangbeleid’ moet stoppen. Laten we korte metten maken met financieel gedreven korte termijn oplossingen en organisatiebelangen. Zet vanaf vandaag in op een klimaat van aandacht voor kinderen. Zodat zij zich gezien en gehoord voelen, zich positief kunnen ontwikkelen en hun plek vinden in de maatschappij.