Het Vergeten Kind reageert met grote zorgen op de recente Kamerbrief van demissionair staatssecretaris Judith Tielen, waarin zij voorstelt om het opnieuw wettelijk toe te staan dat deuren in de gesloten jeugdzorg op slot mogen. Een zorgwekkende ontwikkeling, zeker omdat er in 2024 juist belangrijke stappen zijn gezet om kinderen beter te beschermen.
Waar het eerder verboden werd om kinderen op hun kamer op te sluiten, lijkt deze praktijk opnieuw gelegitimeerd te worden. De reden: instellingen zouden vastlopen bij jongeren met forensische of sterk seksueel grensoverschrijdende problematiek. Berdien Jager, onze expert aandachtsvolle jeugdzorg: “In plaats van structurele verbeteringen kiest het kabinet voor een juridische achterdeur die kinderen opnieuw in isolatie dreigt te plaatsen.”
Het Vergeten Kind maakt zich grote zorgen. Niet alleen omdat dit voorstel haaks staat op eerder ingezette hervormingen, maar ook omdat het een grote stap terug is in de afbouw van gesloten jeugdzorg. Uit ons onderzoek blijkt dat gesloten jeugdzorg jongeren ernstig beschadigt. 76% van de jongeren kampt na afloop met méér psychische klachten. Evenveel jongeren kregen onvoldoende onderwijs en liepen forse vertraging op in hun ontwikkeling.
Glijdende schaal
De ervaring leert dat wetgeving die bedoeld is voor uitzonderlijke gevallen, in de praktijk vaak breder wordt toegepast. “Het risico bestaat dat het opnieuw sluiten van kamerdeuren te makkelijk wordt ingezet, mede door personeelstekort en hoge werkdruk.”
Eerder betere zorg
Volgens Het Vergeten Kind begint de oplossing voordat kinderen in de gesloten jeugdzorg terechtkomen. Vaak belanden zij daar omdat er niet tijdig of niet passende hulp is geboden. Ze worden van de ene naar de andere instelling doorgeplaatst, zien steeds wisselende hulpverleners en verliezen daardoor het vertrouwen in de hulpverlening en zichzelf. Die instabiliteit zorgt ervoor dat hun problemen verergeren, waardoor een gesloten plaatsing uiteindelijk als enige uitweg wordt gezien.
Wat deze kinderen juist nodig hebben, zijn kleinschalige woonvoorzieningen in hun eigen omgeving, waar ze écht gezien worden en persoonlijke aandacht krijgen. Essentieel daarbij is een vast team van goed opgeleide en voldoende aanwezige hulpverleners. “Als je in de nacht op een groep van bijvoorbeeld zes jongeren twee begeleiders hebt in plaats van één, kan er iemand blijven zitten bij een kind dat het moeilijk heeft. Dan hoeft die deur niet op slot.”
Beschikbaarheidsfinanciering
Daarnaast pleit Het Vergeten Kind voor een andere manier van financieren binnen de residentiële jeugdzorg: beschikbaarheidsfinanciering. Deze financieringsvorm zorgt voor stabiliteit, omdat instellingen zorg kunnen blijven bieden, ook als er tijdelijk minder kinderen verblijven. Hierdoor kunnen vaste teams met vertrouwde gezichten worden gevormd, die kinderen continu kunnen ondersteunen. Kamerleden Sarah Dobbe (SP) en Lisa Westerveld (GroenLinks-PvdA) hebben een motie ingediend om van beschikbaarheidsfinanciering de standaard te maken.
Maak jeugdzorg prioriteit
Er is nog veel te verbeteren in de (gesloten) jeugdzorg, en de politiek speelt daarin een cruciale rol. Jeugdzorg verdient een vaste en stevige plek op de politieke agenda, niet alleen wanneer er incidenten plaatsvinden of schandalen naar buiten komen. Helaas is dat momenteel nog te vaak de realiteit. Daarom hebben wij een brief met concrete handreikingen gestuurd naar de programmacommissies van de landelijke politieke partijen, met als doel om van jeugdzorg weer prioriteit te maken.
