“Ik ben er wel uit, maar jeugdzorg is niet uit mij.” Vanuit haar eigen studio (‘beetje wennen nog’) waar ze sinds kort beschermd woont, doet Lieke uit de doeken wat de impact van vrijheidsbeperkende maatregelen op haar waren. En nog steeds zijn. Ze belandde via de psychiatrie op haar 17e in de gesloten jeugdzorg. Ze was depressief en suïcidaal. “Maar in plaats van dat het mij hielp, heeft het mij nog meer getraumatiseerd. Ik kwam er slechter uit dan dat ik erin ging.”

Hoe cru ook, dat is eigenlijk geen nieuws. Het opsluiten en andere vrijheidsbeperkende maatregelen leiden bij driekwart van de kinderen tot nog grotere psychische problemen. Het zou moeten draaien om aandacht, niet om straffen. “Ik werd soms gewoon zonder goede reden een nacht de isoleercel ingegooid”, vertelt Lieke (20). Als ze inbelde om naar de wc te gaan, werd dat vaak genegeerd. “Ik mocht ook wekenlang niet zonder begeleiding naar het toilet of onder de douche.” Ze noemt het ‘de machtsverhoudingen’ die haar vrijheid enorm beperkten. Overal camera’s. “Ik werd altijd in de gaten gehouden.” Het voelde als een zware fysieke en mentale inbreuk op haar toch al kwetsbare leven.

Ik werd soms gewoon zonder goede reden een nacht de isoleercel ingegooid.”

Alles begint met aandacht

“Ik miste duidelijk een basisbehoefte: aandacht. Er was alleen maar negatieve aandacht. En die kreeg je alleen als het niet goed met je ging. Dus ging ik om die negatieve aandacht vragen, om maar iets te krijgen”, legt ze uit. Liekes lichaam reageerde heftig in zo’n situatie. Ze kreeg last van herbelevingen waar hulpverleners niet goed mee om konden gaan.  “Dan val je terug en hebben zij weer een reden om je mee te sleuren naar een isoleercel.” Iets met een vicieuze cirkel…

Ik miste duidelijk een basisbehoefte: aandacht.”

“Stop vanuit angst te denken”

Ze weet dat ze soms niet veilig genoeg was voor haarzelf. Dus ze snapt de angst bij de hulpverleners ergens wel, maar het ging vaak juist eigenlijk best goed – bijvoorbeeld na een verlof – totdat ze weer werd gestraft en in haar vrijheid beperkt. “Er is echt nul vertrouwen richting ons. Stop met vanuit angst te denken”, is haar advies. En tegen lotgenoten: “Laat je stem horen, houd je niet in. Want ze vinden toch wel een reden om je op te sluiten.” 

Vrijheid is relatief

Het beheerst haar doen en laten nog steeds. “Tot op de dag van vandaag ben ik bang dat er iemand naar mij kijkt als ik aan het douchen ben. Ik ben altijd op mijn hoede voor camera’s in mijn buurt”, klinkt het zorgelijk. Of mensen die haar onverwachts vastpakken, deuren die op slot gaan. Sterker nog: was ze bij haar ouders, dan vroeg ze – zonder dat ze het doorhad – toestemming om ‘echt alles’. Het zat en zit zo ingebouwd in haar systeem. Haar relatieve vrijheid nu is dan ook helemaal nog niet zo vanzelfsprekend.