Het Nationale Jeugdzorgdebat 2025: de afdronk

Gisteren vond Het Nationale Jeugdzorgdebat 2025 plaats. Een initiatief van Het Vergeten Kind, FACTOR-i (voorheen JIMwerkt) en Jeugdzorg Nederland. Meer dan vierhonderd jongeren, professionals en politici kwamen (fysiek en online) samen om het gesprek te voeren dat ertoe doet: niet over beleid alleen, maar over de mensen achter de cijfers. De kinderen, jongeren en gezinnen die elke dag met de jeugdzorg te maken hebben.

Mannus Boote leidde de avond met scherpte, warmte en humor. Als ervaringsdeskundig moderator wist hij een veilige sfeer te creëren waarin luisteren en bevragen centraal stonden.

“Zijn jullie mij vergeten? Want niemand lijkt te weten, dat ik nog besta.”

Onverstaanbaar, Carlijn Hoogeveen

De avond opende met het indringende nummer Onverstaanbaar van Carlijn Hoogeveen: eerlijk, rauw en vol gevoel. In de foyer hingen indrukwekkende portretten van The Unforgettabes, ervaringsdeskundigen uit de jongerenraad van Het Vergeten Kind, gemaakt door de bekroonde fotograaf Mona van den Berg.

Ahmed Aboutaleb, voorzitter van Jeugdzorg Nederland, trapte de avond af met een duidelijke boodschap: “Dit is een kans om elkaar op te zoeken, om samen te bouwen aan een jeugdzorg waarin kinderen en gezinnen weer vertrouwen hebben en waarin professionals met trots kunnen zeggen dat zij dit betekenisvolle werk doen.” Zijn woorden vormden een rode draad door de rest van de avond: de menselijke maat terugbrengen in de jeugdzorg.

Informele steun

De eerste stelling ging over de kracht van informele steun. Pricilla de Boer vertelde als steunfiguur voor haar jongere zusje wat het betekent om er écht te mogen zijn, ook richting hulpverleners. Daarna volgde een debat tussen Rens de Boer (Volt) en Sarah Dobbe (SP) over de stelling: 

“Samenwerking van professionals met zelfgekozen steunfiguren van hulpvragers moet als verplichting worden opgenomen in de Jeugdwet.”

Beiden waren het eens: het is belangrijk dat jongeren een steunfiguur kunnen kiezen. De discussie ging vooral over de vorm: is het een recht voor de jongere of een plicht voor hulpverleners? Volgens Sarah Dobbe geeft een recht de jongere de macht en legt het niets op; wie geen steunfiguur wil, kan dat gewoon. Rens de Boer waarschuwde dat jongeren anders misschien niet weten dat ze dit recht hebben, en dat een verplichting voor hulpverleners garandeert dat zij zich altijd inzetten.

Vrijheidsbeperkende maatregelen

Een muisstil publiek luisterde naar de spoken word van Lieke, een van The Unforgettables. Haar woorden over opsluiting, angst en veerkracht maakten diepe indruk. Aansluitend debatteerden Marijke Synhaeve (D66) en Don Ceder (ChristenUnie) over: 

Het op slot draaien van slaapkamerdeuren is onvermijdelijk om de veiligheid van hulpverleners en andere jongeren te waarborgen.”

Beide partijen spraken meteen uit dat de wens er is om hiermee te stoppen. Het stelsel moet anders, en gelukkig worden daar al stappen in gezet. De vraag blijft wel of veranderingen snel genoeg of juist te snel gaan. Er is nog steeds situaties waarin soms geen andere optie is, omdat ook de veiligheid van andere jongeren en hulpverleners meegenomen moet worden. Daarom wordt door Don Ceder gepleit voor een zorgvuldige afbouw naar kleinschalige voorzieningen, zodat veranderingen geleidelijk en verantwoord kunnen plaatsvinden.

Rood of groen? Eens of oneens?

Halverwege mocht ook het publiek van zich laten horen met rode of groene kaarten, de live stemwijzer, zoals Mannus het noemde. Opvallend genoeg komt het thema jeugdzorg in slechts twee tot drie landelijke stemwijzers voor, terwijl het zó belangrijk is. Niet alleen voor nu, maar vooral voor de toekomst.

Een minister voor Jeugd & Gezin

In het laatste debat spraken Sarath Hamstra (CDA) en Lisa Westerveld (GroenLinks-PvdA) over de stelling: 

“Zonder een Minister voor Jeugd in een volgend kabinet, kunnen de problemen in de jeugdzorg niet worden opgelost.” 

De partijen waren het eens: er moet een centraal figuur komen die meer leiding neemt in het kabinet. Geen staatssecretaris, maar een minister, als krachtig signaal. Sarath Hamstra pleit voor een Minister voor Jeugd & Gezin, omdat je, om een kind zoveel mogelijk thuis te houden, ook naar het gezin moet kijken. Lisa Westerveld vroeg zich af hoe deze minister een plek krijgt binnen de regering: een nieuw ministerie is overbodig en duur. Dus een minister die zorgt voor meer integrale samenwerking tussen bestaande ministeries, als een spin in het web.

Slotpleidooi

Na het slotpleidooi van de politici deelden twee jongeren uit de jongerenraad van Jarabee en een hulpverlener hun indrukken van het debat. Ze waardeerden dat er aandacht was voor onderwerpen zoals de inkomensafhankelijke bijdrage en het weghalen van de leeftijdsgrens van 18 jaar in de Jeugdwet. Tegelijkertijd gaven ze een punt van aandacht mee, het had nog meer mogen gaan over de mensen die er dag in, dag uit mee te maken hebben.

Het Jeugdzorgdebat liet zien wat velen al voelen: het stelsel piept en kraakt. Iedereen was het erover eens dat het anders moet. Er moet worden toegewerkt naar een stelsel dat eenvoudiger is en doet wat echt nodig is: steun voor kinderen en gezinnen.

“Je hoeft geen stem te geven, want die hebben we al. Je hoeft alleen te luisteren.”

Wat als, Carlijn Hoogeveen