“Door de focus op het oplossen van problemen, verliezen we aandacht uit het oog.”
Menselijk contact maken met kinderen, dat staat voorop bij de 34-jarige Ilona. Ze is gezinsvoogd bij jeugdbescherming en volgens haar is het tijd voor verandering. “Er is ons aangeleerd om afstand te houden, maar het is tijd voor bewuste betrokkenheid. Als je neutraal en op afstand blijft, win je geen vertrouwen en kom je niet ver.”
Ilona verschijnt vaak op cruciale momenten in het leven van kinderen. Op momenten dat er al veel hulpverlening is geweest, maar het alsnog niet goed gaat. Het vertrouwen in goede hulp is verloren. “Nog voor er een relatie is opgebouwd, beginnen nieuwe hulpverleners met het bespreken van problemen. Dit veroorzaakt een boel negativiteit bij kinderen. Ze worden passief, cynisch en sluiten zich af, omdat ze het gevoel hebben dat niemand hen begrijpt. Ook kunnen problemen hierdoor verergeren. Kwetsbare kinderen hebben veel aandacht gemist in het begin van hun leven. Juist deze groep verdient extra betrokkenheid.”
Preventie
In haar werk ziet Ilona talloze voorbeelden waarbij aandacht niet alleen problemen vermindert, maar ook voorkomt. “Ik drink regelmatig koffie met een jongen. Het is zijn moment om zijn hart te luchten. Als hij dat wil. Onlangs vertelde hij me dat een andere jongere op de plek waar hij woont, was weggelopen en dat hij dit ook overwoog. Door de oprechte aandacht en het gevoel gezien en gehoord te worden, kan voorkomen worden dat dit daadwerkelijk gebeurt.”
Systeemcondities
Ilona ziet dat hulpverleners steeds meer vanuit hun hart werken, maar dat ze het door systeemcondities niet altijd volhouden. "Te veel werk, constant van hot naar her rennen, te weinig personeel of bijvoorbeeld invallers maken het moeilijk." Daarbij verharden veel hulpverleners door werkdruk en personeelswisselingen. Eigenlijk net als de jongeren zelf. “Bewuste betrokkenheid brengt angst met zich mee. Hulpverleners zijn vaak maar tijdelijk in het leven van kinderen. Dat maakt het lastig om een band aan te gaan. Ze vrezen teleurstelling bij kinderen als de betrokkenheid stopt.”
Cultuurverandering
Het vereist volgens Ilona cultuurverandering om aandacht als onderdeel van je taken te zien. Dat is niet te vatten in een protocol. “Als hulpverleners willen we alsmaar problemen oplossen. Daardoor verliezen we aandacht uit het oog. Dat is eigenlijk wel treurig. Want dat is wat ons werk leuk maakt en waarmee we een verschil kunnen maken.” Daarom doet Ilona een beroep op hulpverleners, ondanks de uitdagingen waarmee ze worden geconfronteerd. "Het is aan ons om echt contact te willen maken, van mens tot mens. Systemen beschermen geen kinderen, dat doen wij."
In gesprek over aandachtsvolle jeugdzorg
Kinderen in jeugdzorg worden te weinig gezien en gehoord. Doe jij als hulpverlener genoeg om dit te veranderen? Daag jezelf en collega’s uit hierover te praten. Vraag nu het werkpakket aan met boeiende video's en prikkelende gesprekskaarten. Maak samen van aandacht geen bijzaak, maar hoofdzaak.