Het Vergeten Kind wil dat leeftijdsgrenzen worden losgelaten in beleid en praktijk jeugdzorg

24 januari 2023

Onderzoek: 65% van de jongeren op een groep moet op hun 18e verjaardag verhuizen

Jaarlijks worden ruim 3.300 uit huis geplaatste jongeren 18 jaar. Dat is een punt in hun leven waarop er heel veel verandert in de zorg die ze tot dan toe hadden. Het wegvallen van de zorg levert veel extra stress en onzekerheid op voor deze kinderen. Met name de vraag of zij na hun 18e verjaardag mogen blijven wonen op dezelfde plek zorgt voor veel onrust. 65% van de jongeren die op een groep woont moet verhuizen. Bijna een kwart van de ondervraagde jongeren weet een maand voor ze 18 jaar worden niet of ze op hun woonplek kunnen blijven. Dit blijkt uit ons onderzoek van naar de effecten van 18 jaar worden op deze kwetsbare kinderen.

Door problemen thuis hebben jongeren in de jeugdzorg een moeilijke jeugd en een beperkt vangnet. Op hun 18e verjaardag valt alle zorg en hulp weg en wordt er van hen verwacht dat ze op eigen benen staan. Een oneerlijke en risicovolle start van een volwassen bestaan, vinden wij. Daarom starten wij een petitie om de ontwikkeling van een kind voorop te zetten en de leeftijdsgrens los te laten bij de zorg voor jongeren. 

Tijdens de Week van Het Vergeten Kind, van 29 januari tot en met 4 februari, komen we in actie en vragen we heel Nederland om de petitie te tekenen.

“Ik had helemaal geen zin om 18 te worden” 
Kenley (20) groeide op in een onveilige en moeilijke gezinssituatie. Als kind verhuisde hij veel. Daardoor heeft hij moeite om zich te binden. Als hij 15 is loopt hij voor het eerst van huis weg en komt hij uiteindelijk in de residentiële jeugdzorg terecht. 

“De laatste maanden voor mijn 18e verjaardag had ik veel stress. Ik sliep slecht. Anderen zeiden enthousiast tegen me hoe gaaf het was dat ik bijna 18 werd. Maar ik had er geen zin in. Ik wilde helemaal niet 18 worden, want dan zou ik op straat komen te staan.” 

Verlengde jeugdzorg
Aan het onderzoek werkten 176 uit huis geplaatste jongeren en 105 hulpverleners mee. Voor deze jongeren bestaat de mogelijkheid om verlengde jeugdzorg aan te vragen. Hulpverleners geven in het onderzoek aan dat dit een complex proces is. Daarnaast geeft 91% van hen aan dat zij zien dat gemeenten verschillend omgaan met een aanvraag en dat de plek waar je woont bepalend is of het toekennen van verlengde jeugdzorg mogelijk is voor een kind. 

“Het belang van het kind werd volledig genegeerd. Eerst was er onduidelijkheid over de financieel verantwoordelijke gemeente, omdat beide gemeenten naar elkaar wezen. Daarna werd bekend welke gemeente het ging oppakken en werd de aanvraag afgewezen, omdat het perspectief onvoldoende was onderzocht. De jeugdige werd op straat gezet, waardoor moeder haar als laatste redmiddel weer in huis heeft genomen. Dit was voor zowel de jeugdige, moeder als de broertjes en zusjes onwenselijk.” vertelt een jeugdbeschermer in het onderzoek.  

Dak- en thuisloos
“Uit ons onderzoek komt naar voren dat 22% van de jongeren, die op hun 18e verjaardag moet verhuizen, dak- of thuisloos wordt. We weten niet van al deze jongeren hoe lang ze dak- of thuisloos zijn. Sommigen kunnen binnen enkele dagen onderdak hebben gevonden, anderen leefden langer zonder vast onderdak. Ze leiden een zwervend bestaan en slapen bij vrienden, kennissen of zelfs op straat. Door wat ze hebben meegemaakt en hun beperkte vangnet zijn ze heel kwetsbaar en lopen zij een groot risico om terug te vallen in oude patronen. De laatste tijd is er veel te doen over jongeren die dak- of thuisloos worden. Terecht vinden wij. Ieder kind dat op straat beland is er één te veel. Het sterkt ons in onze oproep om de zorg voor jongeren pas te laten stoppen als zij er klaar voor zijn en dit niet te koppelen aan een leeftijd. We kunnen het probleem van dakloosheid onder de jongeren niet oplossen als we het probleem van de leeftijdsgrenzen in de jeugdzorg niet aanpakken.” legt Margot Ende, directeur van Het Vergeten Kind, uit. 

Onderzoek ‘Mijn problemen waren niet opeens weg, mijn ‘thuis’ en begeleiding wel.’ 
Wij hebben onderzoek gedaan onder 176 uit huis geplaatste jongeren en 105 hulpverleners:  

• 65% keek er tegenop om 18 te worden.
• 60% wist een jaar voor hun 18e verjaardag nog niet of ze vanwege hun leeftijd weg moeten.
• 24% wist dit zelfs een maand van tevoren nog niet.
• Van degenen die dat niet wisten, had 92% dan ook vaak of altijd stress. Met zulke stress kom je niet aan je ontwikkeling toe.
• Of jongeren daadwerkelijk weg moesten omdat ze 18 werden, verschilt per woonsituatie. Van de jongeren op groepen moest 65% verhuizen.  
• 91% van de hulpverleners geeft aan dat het aanvragen van verlengde jeugdzorg veel complexer is dan het op papier lijkt. Tussen gemeenten bestaan grote verschillen. De woonplaats bepaalt voor een groot deel of verlengde jeugdzorg toegekend wordt aan een jongere.

Download het onderzoeksrapport

Laat zorg voor kinderen pas stoppen als zij er klaar voor zijn

“Ieder kind ontwikkelt zich op zijn eigen manier en in zijn eigen tempo. Kinderen die door allerlei problemen thuis al een moeilijke jeugd hebben en opgroeien met jeugdzorg, worden op hun 18de verjaardag van het ene op het andere moment aan hun lot overgelaten. Geen begeleiders meer, geen sociaal vangnet meer voor allerlei praktische zaken zoals verzekeringen afsluiten en het betalen van rekeningen. Of nog erger, geen dak meer boven je hoofd. Dit kan niet en daarom willen wij dat deze jongeren hulp en ondersteuning krijgen tot het moment dat zij klaar zijn om op eigen benen te staan,” legt Margot Ende uit.
Nederland wordt opgeroepen om de petitie te tekenen. Belangrijkste punt uit de petitie is dat beleidsmakers de leeftijdsgrens van 18 jaar los laten en de zorg voor kinderen die opgroeien in de jeugdzorg onvoorwaardelijk door te laten lopen.  

Teken de petitie

De Week van Het Vergeten Kind - 29 januari t/m 4 februari

De campagne om zoveel mogelijk mensen de petitie te laten tekenen loopt van 23 januari tot en met 19 februari. Tijdens de Week van Het Vergeten Kind (29 januari tot en met 4 februari) organiseren we activiteiten en gaan de ervaringsdeskundigen op pad om zoveel mogelijk aandacht te vragen voor de problematiek. Er is een symposium waarop wij met beleidsmakers in gesprek gaan over hoe de overgang naar volwassenheid voor kinderen uit de jeugdzorg beter moet worden ingericht. Ook gaan ervaringsdeskundigen samen met ambassadeurs het land in om zoveel mogelijk aandacht te vragen. Zo willen wij beleidsmakers ervan overtuigen dat de leeftijdsgrens voor jeugdzorg moet worden losgelaten.